Na carta “Jardim linda em Antonina e sua jardineira”,(a) descrevi o recanto selvagem da Dona Mariche, naquela época (abril de 2015) o espaço mais encantador da zona urbana de Antonina.(b) Quando, em setembro de 2016, os herdeiros do jardim fizeram uma “limpeza”, as fadas do recanto levantaram voo em busca de outra moradia.
Fiquei bastante triste com o sumiço delas e iniciei uma grande busca pelos quatro cantos da cidade. Finalmente eu as reencontrei!
Descobri que uma das fadas, Monique, tinha se mudado para o pequeniníssimo Parque Linear da Dona Sônia,(c) onde ela e Sônia estão conseguindo dar conta do recado. Todas as outras fadas estão num local bem próximo dali: o Beco das Flores, das primas Barbosa. Naquele local, devida à grande abundancia de espécies e espécimes, ocorreu uma divisão de tarefas: cada fada cuida especialmente dos membros da sua família favorita de plantas.
Ás vezes, alguém me pergunta se é fácil de enxergar uma fada em atividade. Obviamente, isso depende da sua sensibilidade. Para alguns, como Márcia Széliga e Rien Poortvliet, é bem fácil e, assim, Márcia conseguiu pintar elas em detalhes e Rien dedicou um livro inteiro à vida destes e outros seres sobrenaturais. Márcia passou para mim a sua fórmula mágica: – Diga: Fada, livre-me dessa fadiga. Rien (1932-1995) costumava fumar até que saissem da boca do seu cachimbo as fadas e os duendes que ele desejava descrever e ilustrar. Eu mesmo, que não sou bruxo nem fumante, busco-as do meu próprio jeito: vou sozinho, mantenho-me em silencio absoluto e aguardo, aguardo, até que começo a perder toda a vontade de sair, desejando criar raízes no belo recanto. Aí uma delas se mostra para mim, sim, sempre funciona!
(a) Carta publicado no livro “Cartas da Mata Atlântica”, Vol. I (pág. 356-358: a própria carta) e Vol. II (pág. 589-591: lista das plantas encontradas naquele jardim).
(b) O jardim ficava na Avenida Henrique Lage no 1312, bairro Pinheirinho, Antonina.
(c) Veja uma foto deste parque no meu website, na carta “Flores e frutos na metade do inverno”.
Tabela 1. As espécies de plantas vasculares encontradas no “Parque Linear da Dona Sônia” e no “Beco das Flores”, Antonina.(1)
Grupo |
Espécie |
Ho | Procedência da espécie |
Local |
||
Nome científico | Nome comum | |||||
“Parque Linear da Dona Sônia”, bairro Graciosa | “Beco das Flores”, bairro Portinho | |||||
ANGIOSPERMAS | ||||||
Acanthaceae | Pachystachys lutea | camarão-amarelo (L) | arb | EX (Peru) |
+ |
+ |
Ruellia simplex | ruélia-anã (L) | ah | PR |
+ |
||
Amaranthaceae | Amaranthus caudatus | rabo-de-gato (L) | arb | EX (Ásia tropical) |
+ |
|
Celosia argentea | veludo-branco (F), suspiro (L) | hb | EX (Índia) |
+ |
||
Apocynaceae – Apocynoideae | Allamanda catartica | alamanda-amarela (L) | arb (tr) | PR |
+ |
|
Catharanthus roseus | boa-tarde (F), vinca, boa-noite (L) | hb | EX (Madagascar) |
+ |
||
Araceae |
Anthurium andraeanum | antúrio-de-flor (L) | hb | EX (Colômbia) |
+ |
|
Caladium X hortulanum | tinhorão (L) | hb | EX (América tropical) |
+ |
+ |
|
Dieffenbachia seguine | comigo-ninguém-pode (L) | hb | BR |
+ |
+ |
|
Philodendron bipinnatifidum | guaimbê, banana-de-macaco, costela-de-adão | hb (ep) | PR |
+ |
||
Spathiphyllum wallisii | lírio-da-paz (L) | hb | EX (América Central) |
+ |
+ |
|
Xanthosoma sagittifolium | taioba, taiá (L) | hb | PR |
+ |
||
Asparagaceae | Chlorophytum comosum | gravatinha (L) | hb | EX (África do Sul) |
+ |
+ |
Cordyline terminalis | cordiline (L) | arb | EX (Índia, Malásia, Polinésia) |
+ |
+ |
|
Dracaena godseffiana | dracena-confeti (L) | arb | EX (África) |
+ |
||
Sansevieria cylindrica | lança-de-são-jorge (L) | hb | EX (África tropical) |
+ |
||
Sansevieria trifasciata | sanseviéria (L) | hb | EX (África) |
+ |
+ |
|
Asteraceae | Ageratum conyzoides | mentrusto (F, L) | hb | PR |
+ |
|
Bidens sulphurea | cósmo-amarelo (L) | hb | EX (México) |
+ |
||
Coreopsis tinctoria | margaridinha-escura (L) | hb | EX (Estados Unidos) |
+ |
+ |
|
Galinsoga parviflora | fazendeiro (L) | hb | PR |
+ |
||
Leucanthemum vulgare | margarida-olga (L) | hb | EX (Europa e Cáucaso) |
+ |
||
Sonchus oleraceus | chicória-brava (L) | hb | EX (Europa) |
+ |
||
Balsaminaceae | Impatiens walleriana | beijo-de-freira (F), beijo-de-frade (L) | hb | EX (África tropical) |
+ |
+ |
Bixaceae | Bixa orellana | urucum (L) | arb | BR |
+ |
|
Brassicaceae | Cardamine bonariensis | agrião-bravo (L) | hb | EX (Europa) |
+ |
|
Cactaceae | Epiphyllum oxypetalum | flor-de-seda (F) | hb (ep) | BR |
+ |
|
Hylocereus undatus | rainha-da-noite (F, L) | arb (tr) | Br |
+ |
||
Nopalea cochenillifera | cacto, nopal (L) | arb | EX (México) |
+ |
||
Rhipsalis cf. grandiflora | erva-de-periquito (F) | hb (ep) | PR |
+ |
||
Rhipsalis pachyptera | comambaia (F) | hb (ep) | PR |
+ |
||
Selenicereus anthonyanus | cacto-sianinha | hb (tr) | EX (sul do México) |
+ |
||
Cannaceae | Canna indica | caité-conta-de-rosário-da-índia (F) | hb | PR |
+ |
|
Caricaceae | Carica papaya | mamoeiro (F), mamão (L) | arb | BR |
+ |
|
Caryophyllaceae | Drymaria cordata | jaboticaá (L) | hb | PR |
+ |
|
Commelinaceae | Tradescantia spathacea | abacaxi-roxo (L) | hb | EX (México) |
+ |
|
Costaceae | Costus spiralis | cana-fistula | hb | PR |
+ |
+ |
Cucurbitaceae | Luffa aegyptiaca | bucha-lisa (L) | hb (tr) | EX (Eurásia) |
+ |
|
Euphorbiaceae | Acalypha wilkesiana | crista-de-peru (F, L), rabo-de-macaco (L) | arb | EX (Ilhas do Pacífico) |
+ |
|
Euphorbia milii | coroa-de-espinho (L) | arb | EX (Madagascar) |
+ |
+ |
|
Geraniaceae | Pelargonium X hortorum | gerânio (L) | ah | EX (África) |
+ |
+ |
Gesneriaceae | Episcia cupreata | planta-tapete (L) | hb | BR (Amazônia) |
+ |
|
Seemannia sylvatica | semânia (L) | hb | BR (bioma Cerrado) |
+ |
+ |
|
Heliconiaceae | Heliconia psittacorum | helicônia-papagaio (L) | hb | BR |
+ |
|
Heliconia rostrata | helicônia (L) | hb | BR (Amazônia) |
+ |
+ |
|
Hypoxidaceae | Curculigo capitulata | capim-palmeira (L) | hb | EX (Ásia tropical) |
+ |
|
Iridaceae | Neomarica candida | íris-da-praia (L) | hhb | PR |
+ |
|
Lamiaceae | Clerodendrum X speciosum | coração-sangrento (L) | arb (tr) | EX (África) |
+ |
+ |
Plectranthus barbatus | falso-boldo | hb | EX (Índia) |
+ |
||
Plectranthus scutellarioides | cóleus (L) | hb | EX (Java) |
+ |
+ |
|
Salvia splendens | sangue-de-adão (L) | hb | BR |
+ |
+ |
|
Linderniaceae | Lindernia rotundifolia | papa-terra (F) | hb | PR |
+ |
|
Torenia fournieri | amor-perfeito-de-verão (L) | hb | EX (Ásia tropical) |
+ |
+ |
|
Lythraceae | Cuphea gracilis | cufeia, falsa-érica (L) | arb | BR |
+ |
|
Lagerstroemia indica | estremosa (F), resedá-gigante (L) | arv | EX (leste da Ásia) |
+ |
||
Malpighiaceae |
Malpighia glabra | acerola (L) | arb | EX (América Central) |
+ |
|
Melastomataceae | Tibouchina clavata | orelha-de-onça | arb | PR |
+ |
|
Musaceae | Musa cv. | bananeira | ah | EX (Ásia tropical- subtropical) |
+ |
+ |
Myrtaceae | Psidium guajava | goiaba (F), goiabeira (L) | arv | PR |
+ |
|
Nyctaginaceae | Bougainvillea spectabilis | três-marias (F), primavera (L) | arb (tr) | PR |
+ |
|
Mirabilis jalapa | maravilha (F, L) | hb | PR |
+ |
+ |
|
Orchidaceae | Arundina graminifolia | orquídea-bambú (L) | hb | EX (sudeste da Ásia) |
+ |
|
Coppensia flexuosa | chuva-de-ouro | hb (ep) | PR |
+ |
||
Dendrobium grupo ‘nobile’ | olho-de-boneca (L) | hb | EX (China e Himalaia) |
+ |
||
Oxalidaceae | Oxalis sp. | azedinha (F) | hb | EX (sul da América do Sul) |
+ |
+ |
Passifloraceae | Passiflora edulis | maracujá-de-comer (F) | arb (tr) | PR |
+ |
+ |
Phyllanthaceae | Breynia disticha (B. nivosa) | mil-cores (F, L) | arb | EX (Ilhas do Mar do Sul, no Oceano Pacífico) |
+ |
|
Phyllanthus niruri | quebra-pedra (F, L) | hb | PR |
+ |
+ |
|
Piperaceae | Peperomia balansae | erva-de-vidro (F) | hb | PR |
+ |
|
Poaceae | Eleusine indica | pé-de-galinha (F), capim-pé-de-galinha (L) | hb | EX (Ásia) |
+ |
|
Portulacaceae | Portulaca oleracea | beldroega (F, L) | hb | PR |
+ |
|
Talinum paniculatum | beldroega-grande (F), maria-gorda (L) | hb | PR |
+ |
||
Rosaceae | Eriobotrya japônica | nespereira (F), ameixa-amarela (L) | arv | EX (China e Japão) |
+ |
|
Rosa sempervirens | roseira-sempre-verde (F) | arb | EX (região mediterrânea e sudoeste da Europa) |
+ |
+ |
|
Rubiaceae | Ixora chinensis | ixora-vermelha (F), ixora-chinesa (L) | arb | EX (China e Malásia) |
+ |
|
Solanaceae | Capsicum frutescens | pimenta-malagueta, pimenta-cumarim | arb | EX (América tropical) |
+ |
+ |
Solanum paniculatum | jurubeba-verdadeira (F), jurubeba (L) | ah | PR |
+ |
||
Solanum sessiliflorum | cubiu, maná (L) | ah | BR |
+ |
||
Turneraceae | Turnera ulmifolia | flor-do-guarujá (L) | arb | BR |
+ |
|
Urticaceae | Pilea microphylla | brilhantina (L) | hb | PR |
+ |
+ |
Verbenaceae | Lantana camara | cambará-de-espinho (L) | arb | PR |
+ |
|
SAMAMBAIAS | ||||||
Blechnaceae | Blechnum brasiliense var. brasiliense | xaxim-petiço (F), samambaiaçu-do-brejo (L) | ah | PR |
+ |
|
Nephrolepidaceae | Nephrolepis biserrata cv. ‘Furcans’ | escadinha-do-céu (F), rabo-de-peixe (L) | hb | PR |
+ |
+ |
Polypodiaceae | Microgramma percussa | polipódio-percutido (F) | hb (ep) | PR |
+ |
|
Serpocaulon latipes | polipódio-de-pé-largo (F) | hb (ep) | PR |
+ |
||
Pteridaceae | Adiantum raddianum | avenca (L) | hb | PR |
+ |
+ |
Pteris cretica | pteris-de-creta (F), samambaia-prata (L) | hb | EX |
+ |
+ |
|
LICÓFITAS | ||||||
Selaginellaceae | Selaginella umbrosa | selaginella, musgo-renda (L) | hb | América Tropical |
+ |
TOTAL |
47 |
70 |
(1)
Nome comum: fontes são os fascículos da Flora Ilustrada Catarinense. 1965 até o presente (F), e os livros de Harri Lorenzi e coautores (L).
Ho = Hábito: arv = arborescente; arb = arbustivo; ah = arbustivo-herbáceo; hb = herbáceo; (tr) = “trepador”; (ep) = epífita.
Procedência da espécie: PR = nativa do estado do Paraná; BR = nativa do Brasil, mas não do Paraná; EX = exótica (não nativa do Brasil).
Local:
– “Parque Linear da Dona Sônia”: Rua Arthur de Sá no 165, bairro Graciosa, Antonina.
– “Beco das Flores”: travessa que interliga as ruas Carmen A. dos Santos Matsumoto (entre os números 628 e 642) e Milton Oribe (entre os números 613 e 687), bairro Portinho, Antonina.